धर्मवीर छत्रपती संभाजी महाराज यांचे बलिदान

1. बलिदान मास म्हणजे काय?

फेब्रुवारी आणि मार्च महिना हा छत्रपती संभाजी महाराजांच्या बलिदानाचा कालखंड आहे.
१ फेब्रुवारी १६८९ रोजी औरंगजेबाच्या सैन्याने महाराजांना कैद केले.
११ मार्च १६८९ रोजी तुळापूर येथे अत्यंत क्रूरपणे त्यांचे बलिदान झाले.
या काळात महाराजांनी सहन केलेल्या यातनांची आठवण म्हणून हा कालखंड 'बलिदान मास' म्हणून पाळला जातो.

2. महाराजांनी सहन केलेल्या यातना

संभाजी महाराजांना 40 दिवसांपेक्षा अधिक काळ भीषण यातना दिल्या गेल्या.
इस्लाम स्वीकारण्याचा दबाव टाकण्यात आला, पण महाराजांनी स्वधर्म सोडला नाही.
त्यांच्या डोळ्यात गरम सळई घालून डोळे फोडले.
त्यांचे नखे काढून टाकण्यात आली आणि त्वचा कापण्यात आली.
त्यांच्या शरीराचे तुकडे करून त्यांना तासन्तास जिवंत ठेवण्यात आले.
अखेरीस 11 मार्च 1689 रोजी तुळापूर येथे त्यांचा वध करण्यात आला.

3. छत्रपती संभाजी महाराजांच्या कैदीनंतर:

मुकर्रब खानने त्यांना अकलूज येथे नेले, जिथे औरंगजेब होता.
औरंगजेबाने संभाजी महाराजांना सर्व किल्ले त्याच्या स्वाधीन करून स्वतंत्र जिवन जगन्याचे किंवा धर्मांतरण करून इस्लाम धर्म स्वीकार करून मुसलमान बनल्यास जीवनदान देण्याचे मान्य केले.
मात्र, ती त्यांनी धुडकावून लावली.
त्यामुळे चिडलेल्या औरंगजेबाने तुळापुर येथे छत्रपती संभाजी महाराज आणि कवी कलश यांची हत्या केली.

4. धर्मासाठी दिलेले बलिदान

संभाजी महाराजांनी इस्लाम स्वीकारण्याऐवजी मृत्यूला स्वीकारले.
त्यांनी हिंदू धर्म आणि स्वराज्यासाठी प्राणार्पण केले.
त्यांच्या बलिदानामुळे मराठ्यांमध्ये औरंगजेबाविरुद्ध जबरदस्त असंतोष निर्माण झाला.
मोगलांविरुद्ध मराठ्यांच्या लढाईस नवीन उर्जा मिळाली.
संभाजी महाराजांचे बलिदान हिंदू धर्मरक्षणासाठी एक अमर प्रेरणा बनले.

5. बलिदान मास कसा पाळला जातो?

संभाजी महाराजांच्या स्मरणार्थ देशभरात विविध कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
तुळापूर येथे विशेष अभिवादन आणि स्मृतीदिन साजरा केला जातो.
धर्मवीर संभाजी महाराजांची गाथा सांगण्यासाठी व्याख्याने, कीर्तन आणि प्रवचने घेतली जातात.
युवक आणि इतिहासप्रेमी त्यांच्या शौर्यगाथेचा प्रसार करण्यासाठी मेळावे आणि पदयात्रा आयोजित करतात.
शिवभक्त आणि राष्ट्रप्रेमी उपवास करून महाराजांच्या बलिदानाची आठवण ठेवतात.

6. बलिदान मास कसा पाळला पाहिजे?

संभाजी महाराजांच्या त्यागाची जाणीव ठेवून त्यांच्या विचारांवर चालावे.
हिंदू धर्म आणि संस्कृतीचे रक्षण करण्यासाठी एकजूट राहावे.
महाराजांच्या जीवनावर आधारित पुस्तके, लेख आणि इतिहासाचा अभ्यास करावा.
युवकांनी सामाजिक आणि धार्मिक जागरूकता वाढवण्यासाठी विविध उपक्रम राबवावेत.
हिंदू समाजाने संभाजी महाराजांच्या प्रेरणेने एकत्र येऊन धर्म आणि राष्ट्र रक्षणासाठी कार्य करावे.